وبلاگ فروشگاه آنلاین هدیه سارپیدا

مجله فرهنگی و آموزشی سارپیدا

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «هدیه شب یلدا» ثبت شده است

هدیه شب یلدا چیست و چرا شب چله دورهم جمع می شویم؟


شب یلدا یا همان شب چله سنتی قدیمی است که خوشبختانه هنوز بین ایرانیان زنده است و حتی ایرانیان خارج از کشور هم در کجای دنیا که باشند این مراسم شب یلدا را دور هم جشن می گیرند.

جشن شب یلدا معمولا بصورت دورهمی های خانوادگی است. یعنی در خانه مادربزرگ و پدربزرگ ها، بچه ها و نوه ها جمع می شودند و دورهم دور کرسی می نشینند. معمولا از قدیم رسم بوده است که مادر بزرگ و یا پدربزرگ قصه های قدیمی را تعریف می کردند و نوه ها لذت می بردند. این قصه های زیبا معمولا از شاهنامه یا دیگر کتابهای قدیمی بود تا نوه ها که نسل جدید خانواده بودند بتوانند بیشتر گذشته شان را بشناسند.

برای دورهمی خانوادگی شب یلدا که معمولا هم گفتیم در خانه بزرگترها برگزار می شود، اعضای خانواده هیچ کس دست خالی نمی رود. اصولا یکی هندوانه می برد، دیگری آجیل شب یلدا و بعضی ها کادو شب یلدا را ترکیبی از آجیل و ظروف صنیع دستی ایرانی هدیه می برند تا صاحبخانه دکوری ایرانی داشته باشد. این صنایع دستی شامل انواع کارهای هنری دستی مردم ایران عزیزمان می شود مانند سفال همدان، سفال نیشاور، آبگینه های همدان، ترمه، میناکاری اصفهان، کاردست شیراز و ....

از ارکان اصلی مراسم شب چله، حافظ خوانی است. حافظ شیرازی که در همه مراسم های ایرانی به قول معروف جایگاه ویژه ای دارد در این شب طولانی یلدا توسط بزرگترها خوانده می شود. هرکس نیتی می کند و تفعلی به حافظ می زنند تا برایشان از عالم غیب چیزی بگوید.

از خوردنی های شب چله می توان به هندوانه تزئین شده شب یلدا، انار ، باسلوق و از همه مهم تر آجیل شب یلدا اشاره کرد.آجیل شب چله که برای شب نشینی خیلی هم طرفدار دارد ترکیبی از چهارمغز، تخمه، آجیل شیرین مانند انجیل خشک و کشمش و توت و برگه و آلبالو خشکه است. دورهمی خانوادگی شب یلدا با خوردن این آجیل و خوراکی های یلدایی کامل می شود.

تزئین خوراکی های شب یلدا چند سالی است با روشهای جدید انجام می شود مثلا می بینیم که هندوانه به شکل قو یا هندوانه مثل سبد میوه درست می کنند و درون آن را پر از میوه می کنند. آجیل شب یلدا را به شکل های دایره ای در ظروف زیبایی می چینند و هر کادویی که در این شب های به هم می دهیم خلاصه با تزئینی خاص دیزاین شده تا نشانی از علاقه و احترام ما به میزبانمان باشد.

البته نباید فراموش کنیم که هدف از برگزاری دورهمی در طولانی ترین شب سال، گفت و گو و تعامل در شب های بلند زمستان و شاد کردن دل بزرگترهاست که از تجربیات خود می گویند و کوچکترها از آنها یاد می گیرند. این شب های طولانی زمستان بهترین فرصت برای داستان خوانی و آشتی با فرهنگ مان است تا لااقل چندساعتی از دنیای مجازی دور باشیم و قدر یکدیگر را بیشتر بدانیم.

۲ نظر موافقین ۳ مخالفین ۰
مجله سارپیدا

کادو شب یلدا


شب چله یا شب یلدا آخرین روز آذرماه، شب اول زمستان است و و درازترین شب سال است.ایرانیان باستان باور داشتند فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلند تر شده و تابش نور ایزدی زیادتر می شود، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می کردند. جشن های شب یلدا یک سنت باستانی است. این جشن ها مراسمی آریایی است و پیروان میتراییسم آن را از هزاران سال پیش در ایران برگزار می کردند.

از طرفی در بین ایرانیان رسم است که اگر تازه عروسی در خانواده دارند، در این شب برایش هدایای تزئین شده یلدا می برند. هدیه شب یلدا معمولا ترکیبی از آجیل شب یلدا، هندوانه تزئین شده شب یلدا، دیوان حافظ نفیس که برای تفعل زدن به حافظ در این شب های لازم است، لباس بافتنی زمستانی و وسایل دکوری ایرانی صنایع دستی ایران مانند سفال نیشابور و یا تنگ های آبگینه همدان است که بصورت دیزاین شده و اصطلاحا تزئین وسایل عروس برای شب یلدا به خانه عروس می برند. در زندگی های امروزه که همهما وقت کمی داریم و اکثرا تا بعد از ظهر سر کار هستیم، خریدن تک تک این کادو شب یلدا سخت است. ست کادوی شب یلدا نیاز به سلیقه و حوصله برای تزئینات دارد پس چه بهتر که کسی برایمان آماده کند و یا از جایی آماده بخریم و به مهمونی خانوادگی یلدا برسیم.

 





یلدا روز تولد میترا یا مهر است. این جشن به اندازه زمانی که مردم فصول را تعیین کردند کهن است. یکی از آیین های شب یلدا در ایران، گرفتن فال حافظ است. مردم دیوان اشعار حافظ شیرازی را با نیت بهروزی و شادی می گشایند و فال دل خود را از او طلب می کنند.
در برخی دیگر از مناطق ایران نیز شاهنامه خوانی رواج دارد. بازگویی خاطرات و قصه گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها نیز یکی از مواردی است که یلدا را برای خانواده ایرانی دلپذیرتر می کند. اما همه اینها ترفندهایی است تا خانواده ها گرد یکدیگر آیند و بلندترین شب سال را با شادی و خرسندی به سپیده برسانند. در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را سوگند می دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغزگردو و نخودچی و کشمش می خورند. در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می کنند و باورمندند که هرکس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از میوه هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می شود.

در سراسر ایران ، جایی را پیدا نمی کنید که خوردن هندوانه در شب یلدا جزء آداب و شیوه آن نباشد. در جاهای گوناگون ایران، گونه های تنقلات و خوراکی ها به تبع ژیرامون و شیوه زندگی مردم منطقه بهره برده می شود اما هندوانه میوه ای است که هیچ گاه از قلم نمی افتد، زیرا شمار زیادی به این باورند که اگر مقداری هندوانه در شب چله بخورند در سراسر چله بزرگ و کوچک یعنی زمستانی که در پیش دارند سرما و بیماری بر آنها غلبه نخواهد کرد.
مردم شیراز در شب یلدا به شب زنده داری می پردازند و برخی نیز بسیاری از دوستان و بستگان خود را دعوت می کنند. آنها در این شب سفره یی می گسترانند که بی شباهت به سفره هفت سین نوروز نیست و در آن آینه را جای می دهند. گونه های بی شمار آجیل و تنقلاتی مانند نخودچی، کشمش، برگه زردآلو، انجیر و خرما و میوه هایی چون انار و به ویژه هندوانه خوراکی های این شب را تشکیل می دهند.
در آذربایجان مردم هندوانه چله (چیله قارپوزی) می خوردند و باور دارند که با خوردن هندوانه لرز و سوز و سرما به تن آنها تاثیری ندارد.
در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می ریزند، خمره را پر از آب می کنند و کمی نمک هم به آن می افزایند و در خم را می بندند و در گوشه یی خارج از هوای گرم اتاق می گذارند، ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می شود. آوکونوس (ازگیل) در اغلب خانه های گیلان تا بهار آینده یافت می شود و هر زمان هوس کنند ازگیل و تازه و پخته را از خم بیرون می آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه کش آفتاب می خورند.بنا به روایت مردم کرمان تا سحر انتظار می کشند تا از قارون افسانه یی استقبال کنند. قارون در پوشاک هیزم شکن برای خانواده های فقیر تکه های چوب می آورد. این چوب ها به زر دگرگون می شوند و برای آن خانواده، ثروت و روزی به همراه می آورند


جشن شب یلدا


جشن شب یلدا یک جشن کاملاً زنده است و همه مسیحیان جهان این جشن را با نام جشن تولد مسیح برگزار می کنند. یلدا و مراسمی که در نخستین شب بلند زمستان و بلندترین شب سال برپا می کنند سابقه یی بسیار دراز داشته است.
این جشن که یکی از کهن ترین جشن های ایران باستان است در اصطلاح به آن شب چله هم می گویند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه جشن خرم روز تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و آن را چله بزرگ می نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، سپس چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن تا بیستم اسفند به طول می انجامد و سرما کم کم کاسته می شود.
چله اول که اولین روز زمستان و یا نخستین شب آن است تولد مهر و خورشید است، زیرا مردم دوره های گذشته که پایه زندگی شان برکشاورزی و چوپانی قرار داشت و در طول سال با سپری شدن فصل ها و تضادهای طبیعت خو داشتند و براثر تجربه و گذشت زمان با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت حرکت و قرار ستارگان آشنایی یافته و کارها و فعالیتشان را براساس آن تنظیم می کردند و به تدریج دریافتند که کوتاهترین روزها آخرین روز پاییز یعنی سی ام آذر و بلندترین شب ها شب اول زمستان است اما بلافاصله بعد از این با آغاز دی روزها بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود.
اقوام قدیم آریایی جشن تولد آفتاب را آغاز زمستان می گرفتند خصوصاً ژرمن ها که این ماه را به خدای آفتاب نسبت می دهند و زیاد هم بی تناسب نیست چرا که آغاز زمستان مثل تولد خورشید است که از آن روز در نصف کره شمالی رو به افزایش و ارتفاع و درخشندگی می گذارد و هر روز قوی تر می شود. در این شب آتش برمی افروختند تا تاریکی و عاملان اهریمنی و شیاطین نابود شده و بگریزند و همچنان که خورشید به مناسبت فروغ و گرمای کارسازش تقدس پیدا کرده بود آتش نیز همان والایی را نزد مردمان دارا شد.
چون تاریکی فرا می رسید در پرتو روشنایی آتش تاریکی اهریمنی را از بین می بردند. در شب یلدا یا تولد خورشید افراد دور هم جمع می شدند و جهت رفع این نحوست آتش می افروختند و خوان ویژه مانند سفره یی که عید نوروز تهیه می کنند اما محتویات آن متفاوت است می گستراندند و هر آنچه میوه تازه فصل که نگهداری شده بود و میوه های خشک در سفره می نهادند.
این سفره جنبه دینی داشته و مقدس بود و از ایزد خورشید روشنایی و برکت می طلبیدند تا در زمستان به خوشی سر کنند و میوه های تازه و خشک و چیزهای دیگر در سفره تمثیلی از آن بود که بهار و تابستانی پربرکت داشته باشند و همه شب را در پرتو چراغ و نور و آتش می گذراندند تا اهریمن فرصت دژخویی و تباهی نیابد. سفره شب یلدا سفره میزد است و میزد عبارت است از میوه های تر و خشک و آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان لرک که از لوازم این جشن بود که به افتخار و ویژگی مهر یا خورشید برگزار می شد.
امروز هم ایرانیان در سراسر جهان این جشن زیبا را در کنار یکدیگر برگزار می کنند و به خواندن شاهنامه و گرفتن فال حافظ می پردازند.

.

.


۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
مجله سارپیدا